Άποφις και Εξωγήινοι Επιδρομείς

Του Διονύση Π. Σιμόπουλου, Διευθυντή του Ψηφιακού Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου

Την ερχόμενη Τετάρτη, 9 Ιανουαρίου, ο αστεροειδής Άποφις (με διάμετρο 300 περίπου μέτρων) θα προσπεράσει την Γη μας σε απόσταση 14,5 εκατομμυρίων χλμ. Σε σύγκριση η Σελήνη βρίσκεται σε μέση απόσταση από τη Γη τα 385.000 χλμ. Η επόμενη φορά που ο αστεροειδής αυτός θα διέλθει σε κοντινή απόσταση από τη Γη θα είναι στις 6 Μαρτίου 2021. Στις 13 Απριλίου 2029, όμως, ο Άποφις θα προσπεράσει τη Γη σε απόσταση περίπου 30.000 χλμ. αλλά είναι απίθανο να γίνει σύγκρουση τότε. Τον Απρίλιο του 2036, όμως, όταν ο αστεροειδής αυτός θα ξαναπεράσει κοντά από τη Γη, η πιθανότητα σύγκρουσής του με τη Γη είναι 1 στις 250.000, αν και θα περιοριστεί ακόμη περισσότερο μετά από τις μετρήσεις που θα γίνουν κατά το μεθαυριανό προσπέρασμά του.
Η Γη μας στο Στόχαστρο
Στις ερήμους της Βόρειας Αριζόνας βρίσκεται ένα από τα φυσικά θαύματα του κόσμου, ένα από τα καλύτερα παραδείγματα κρατήρων πρόσκρουσης. Με διάμετρο 1.200 μέτρων και βάθος 200 μέτρων, είναι το σημάδι που άφησε πίσω του η σύγκρουση ενός μετεωρίτη με τη Γη μας πριν από 50.000 χρόνια. Ο μετεωρίτης εκείνος είχε διάμετρο 150 μέτρων και μάζα αρκετών εκατομμυρίων τόνων, και έπεσε πάνω στη Γη με ταχύτητα 40.000 χιλιομέτρων την ώρα. Ο μεγαλύτερος κρατήρας που έχει βρεθεί μέχρι τώρα βρίσκεται στο Μεξικό στην χερσόνησο Γιουκατάν και έχει διάμετρο 300 χιλιομέτρων και φαίνεται ότι δημιουργήθηκε από έναν αστεροειδή με διάμετρο 16 περίπου χιλιόμετρων που έπεσε πριν από 65 περίπου εκατομμύρια χρόνια και θεωρείται μάλιστα και ως υπεύθυνος για τον θάνατο των δεινοσαύρων και των 2/3 κάθε ζώου που υπήρχε τότε πάνω στον πλανήτη μας. Οι περισσότεροι φυσικά κρατήρες της Γης διαβρώνονται σχετικά σύντομα λόγω των δραστήριων γεωλογικών και καιρικών συνθηκών του πλανήτη μας. Παρ’ όλα αυτά όμως υπάρχουν ακόμη και σήμερα ενδείξεις γιγάντιων συγκρούσεων που έγιναν στο παρελθόν. Από την Αριζόνα στη Σιβηρία και έως την Αυστραλία, 140 περίπου κρατήρες συγκρούσεων έχουν βρεθεί στην επιφάνεια της Γης.


Στενές Επαφές
Θα μπορούσαν άραγε παρόμοιες συγκρούσεις να ξανασυμβούν και στο μέλλον; Η απάντηση δυστυχώς είναι ναι! Πρόσφατα παραδείγματα τέτοιων συγκρούσεων περιλαμβάνουν την πτώση ενός αρκετά μεγάλου μετεωρίτη στο Νότιο Ειρηνικό ωκεανό το 1978, που θεωρήθηκε τότε ότι ήταν μια μυστική δοκιμή πυρηνικής βόμβας. Στις 23 Μαρτίου 1989 ένας αστεροειδής 800 περίπου μέτρων προσπέρασε τη Γη μας σε απόσταση 640.000 χιλιομέτρων. Ένας άλλος αστεροειδής, με διάμετρο 10 περίπου μέτρων μας πλησίασε στις 17 Ιανουαρίου 1991 σε απόσταση 170.000 χιλιομέτρων, μια απόσταση δηλαδή που είναι μικρότερη από το ήμισυ της απόστασης Γης-Σελήνης, ενώ στις 9 Δεκεμβρίου 1994 ένας άλλος μας προσπέρασε σε απόσταση 214.000 χιλιομέτρων. Το βράδυ της 9ης Οκτωβρίου του 1992, μια φαντασμαγορική μπάλα ουράνιας φωτιάς διέσχισε τον ουρανό πάνω από τις ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες, καταλήγοντας τελικά στο «πορτ-μπαγκάζ» ενός αυτοκινήτου 65 χιλιόμετρα έξω από την Νέα Υόρκη με τη μορφή ενός μετεωρίτη 12 κιλών. Ενώ το Δεκέμβριο του 1994 ένας μικρός αστεροειδής προσπέρασε τη Γη μας σε απόσταση 100.000 χιλιομέτρων. Πριν από τρία χρόνια μάλιστα απεκαλύφθη ότι μικροί αστεροειδείς και κομήτες με διάμετρο 10 περίπου μέτρων εκρήγνυνται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας μία φορά κάθε 4 με 6 εβδομάδες.


Πέτρες από τον Ουρανό
Τα τελευταία 100 χρόνια έχουν καταγραφεί πτώσεις μετεωριτών πάνω σε 53 σπίτια, οκτώ αυτοκίνητα, τρία ζώα και τέσσερις ανθρώπους! Έχει καταγραφεί επίσης ότι το 1650 ένας μετεωρίτης χτύπησε το πόδι ενός Μιλανέζου μοναχού ο οποίος τελικά πέθανε από την αιμορραγία. Το 1954 ένας μετεωρίτης 4 περίπου κιλών τραυμάτισε ελαφρά μία γυναίκα στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ, ενώ στην Ινδία ένας άλλος μετεωρίτης έσπασε το χέρι ενός άντρα. Πιο πρόσφατα το 1991 ένας μικρός μετεωρίτης 500 περίπου γραμμαρίων πέρασε «ξυστά» από το αυτί ενός 13χρονου στην Ινδιάνα των ΗΠΑ. Η πιθανότητα όμως να είσαστε εσείς ο επόμενος στόχος ενός εξωγήινου αντικειμένου είναι μία στα 150 τρισεκατομμύρια αν και η πιθανότητα σύγκρουσης της Γης μας μ’ έναν μεγάλο αστεροειδή που θα κατέστρεφε τον ανθρώπινο πολιτισμό έχει υπολογιστεί ότι δεν υπερβαίνει την μία στις 20.000.


Το Τέλος του Κόσμου;
Συνολικά υπάρχουν 900.000 αστεροειδείς με μέγεθος από 50 έως 100 μέτρα που διασχίζουν την τροχιά της Γης μας, ενώ άλλοι 320.000 έχουν διάμετρο πάνω από 100 μέτρα, και 9.000 απ’ αυτούς έχουν μέγεθος πάνω από 500 μέτρα. Η σύγκρουση μ’ έναν από τους μεγάλους αστεροειδείς (πάνω από 1.000 μέτρα) θα έφερνε αναπόφευκτα το τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού πάνω στη Γη. Γιατί έστω κι αν δεν σκότωνε όλους τους ανθρώπους η καταστροφή της υποδομής και της διακίνησης των τροφών θα ήταν θανατηφόρα για τους επιζώντες. Μία τέτοια σύγκρουση υπολογίζεται ότι συμβαίνει μία φορά κάθε 40.000 χρόνια. Ακόμη κι ένας μέτριος αστεροειδής με μέγεθος 200 μέτρων που θα έπεφτε στη θάλασσα με ταχύτητα 50 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο θα σήκωνε τα νερά του ωκεανού σε ύψος 35 χιλιομέτρων μέσα σε 40 δευτερόλεπτα και θα δημιουργούσε παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι) σε μία έκταση όση ολάκερος ο Ειρηνικός Ωκεανός.


Πιθανότητες
Κάποια μέρα ίσως συγκρουστούμε πραγματικά και πάλι με έναν αρκετά μεγάλο από αυτούς τους αλήτες του διαστήματος, αν και παρ’ όλα αυτά η πιθανότητα να σκοτωθείτε στη διάρκεια της ζωής σας από την πτώση ενός αστεροειδούς έχει υπολογιστεί ότι δεν υπερβαίνει τη μία στις 20.000. Αν, πάλι, οι πιθανότητες αυτές σάς φαίνονται μεγάλες, αναλογιστείτε ότι την ίδια περίοδο οι πιθανότητες να δολοφονηθείτε είναι μία στις 11.000, να σας κλέψουν το πορτοφόλι ή την τσάντα σας μία στις 1.560, να κλέψουν το αυτοκίνητό σας μία στις 145, να ληστέψουν το σπίτι σας μία στις 50 και να χάσετε τη δουλειά σας μία στις 33. Κι όμως...
από εδώ

_____

Εκατοντάδες νέοι πλανήτες με το μέγεθος της Γης

NΕΑ ΥΟΡΚΗ. Δεκαεπτά δισεκατομμύρια πλανήτες υπάρχουν στον γαλαξία μας, αφού όπως λένε οι αστρονόμοι, το ένα σε έξι αστέρια του διαθέτει έναν πλανήτη με μέγεθος ανάλογο με αυτό της Γης. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε η ομάδα των επιστημόνων που εργάζονται στο πρόγραμμα του διαστημικού τηλεσκοπίου Κέπλερ της NASA. Αναλύοντας, δε, επιπλέον τα δεδομένα, διαπίστωσαν ότι εντόπισαν 461 νέους πιθανούς ή υποψήφιους, όπως ονομάζονται, πλανήτες, γεγονός που ανεβάζει τον συνολικό αριθμό των φυσικών δορυφόρων σε 2740.

Τα συμπεράσματα αυτά παρουσιάστηκαν στο 221ο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αστρονομίας, που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στην Καλιφόρνια.

Καταγραφή

Από την ημέρα που το Κέπλερ τέθηκε σε τροχιά έχει στραμμένο το βλέμμα προς συγκεκριμένο τμήμα του ουράνιου θόλου του ουρανού, όπου υπάρχουν περισσότερα από 150 χιλιάδες αστέρια.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο, για να εντοπίσει κάποιο νέο αστέρι, ανιχνεύει τη μικρή διακύμανση της φωτεινότητάς του που καταγράφεται όταν ο πλανήτης εκτελώντας τροχιά περνάει μπροστά από το άστρο. Πρόκειται, όμως, για μέθοδο που αφήνει μεγάλο περιθώριο σφαλμάτων, αφού η μέτρηση που γίνεται είναι εξαιρετικά ευαίσθητη. Το συνολικό φως που μετριέται δεν μεταβάλλεται παρά ελάχιστα, ενώ διακύμανση δεν σημαίνει απαραιτήτως την ύπαρξη πλανήτη.

Ο Φρανσουά Φρέσιν του κέντρου αστροφυσικής Χάρβαρντ - Σμιθσόνιαν, ο επιστήμονας που εντόπισε τους υποψήφιους πλανήτες, προσπαθεί σήμερα να δει ποια από τα ουράνια σώματα που εντόπισε το Κέπλερ πιθανώς να μην είναι πλανήτες, όπως εξάλλου και ποιοι πλανήτες μπορεί να υπάρχουν αλλά δεν είναι ορατοί από το διαστημικό τηλεσκόπιο.

Οπως ο ίδιος ο επιστήμονας παραδέχεται, θα πρέπει να διορθωθεί η λίστα των υποψηφίων για το «στάτους» των πλανητών που έχουν εντοπιστεί. Υπάρχουν κάποια ουράνια σώματα που διέρχονται μπροστά από τα αστέρια τους χωρίς, ωστόσο, να είναι πλανήτες. «Προτού καταλήξουμε σε συμπεράσματα, κάναμε όλες τις ρυθμίσεις που μπορούσαμε να φανταστούμε και καταλήξαμε ότι 17% των άστρων διαθέτουν έναν πλανήτη που μπορεί να είναι σε όγκο έως 1,25 φορές μεγαλύτερος από τη Γη και των οποίων η τροχιά γύρω από το άστρο διαρκεί έως 85 ημέρες». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, έχει σύμφωνα με τους επιστήμονες το ότι κάποιοι από τους νέους υποψήφιους πλανήτες βρίσκονται στη λεγόμενη φιλόξενη ζώνη, μια περιοχή όπου κατά πιθανότητα υπάρχει νερό σε ρευστή μορφή και ίσως κάποιες μορφές ζωής.

Ομως και αυτοί οι πλανήτες βρίσκονται στη λίστα των υποψηφίων που παραμένουν υπό εξέταση. Για να επαληθευθεί η αρχική αξιολόγηση των αστρονόμων που μελέτησαν τα στοιχεία από το Κέπλερ, τα συμπεράσματά τους θα πρέπει να επαληθευθούν και από τα στοιχεία άλλων τηλεσκοπίων.

Ακόμα όμως και εάν είναι ιδιαίτερα καλά τα νέα για την πιθανή ανακάλυψη ενός πλανήτη παρόμοιου με τον δικό μας, μάλλον αρνητικά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν τα αποτελέσματα μελετών για τις συνέπειες των διαστημικών ταξιδιών στους αστροναύτες. Οπως αποδεικνύεται από την ανάλυση των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν κατά την προσομοίωση ενός επανδρωμένου ταξιδιού στον Αρη, ένα τέτοιο ταξίδι δεν θα είναι διόλου εύκολη υπόθεση για το πλήρωμα.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε πόρισμα του Ινστιτούτου Βιοϊατρικών Επιστημών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση PNAS.

Στο ταξίδι το πλήρωμα θα κινδυνεύσει σοβαρά από ανία, υπνηλία και κλινική κατάθλιψη, προβλήματα που δεν θα του επιτρέψουν να φέρει εις πέρας το εξαιρετικά απαιτητικό έργο του.

από εδώ